You're making me angry, get out of here.

You're stopping me from studying. Go away.

Get out of here, I'm angry.

Just stop. Please, I'm very angry.

Am angry get out of here.

You see, I'm sleeping, why are you waking me up? I'm so angry․

They called me and told me bad news. I'm very angry now. Get out of here.

Why did you take my phone? I'm really angry with you.

Why didn't you put my calculator on my lap? Do you want me to be angry with you?

It's like the lights have gone out. Now how am I going to do my homework? I'm so angry.

Ծաղիկը շատ բույսերի ամենավառ և տեսանելի մասն է: Ծաղիկները կարող են լինել մանր կամ խոշոր, վառ գունավորված կամ կանաչ, հոտավետ կամ անհոտ, մենահատ կամ հավաքված ծաղկաբույլերում:
Ծաղիկների հիմնական գործառույթը օրգանիզմի բազմացման համար պտուղներ և սերմեր առաջացնելն է:
Ծաղիկը ցողունին միանում է ծաղկակոթի միջոցով: Ծաղկակոթի վերին լայնացած մասի վրա տեղակայված են բաժակաթերթիկները, պսակաթերթիկները, վարսանդը, առէջները:
Վարսանդը բույսի իգական սեռական օրգանն է, առէջը՝ արական սեռական օրգանը: Այն ծաղիկները, որոնք ունեն և՛ վարսանդ, և՛ առէջներ, կոչվում են երկսեռ ծաղիկներ:
Պտուղների ամենակարևոր գործառույթը սերմերի պահպանումն ու տարածումն է: Պտուղները լինում են հյութալի և չոր:

Հարցեր՝
1. Ինչի՞ց է առաջանում սերմը:

Ծաղիկների հիմնական գործառույթը օրգանիզմի բազմացման համար պտուղներ և սերմեր առաջացնելն է:

2. Ի՞նչ մասերից է կազմված սերմը:

Արտաքինից սերմը ծածկված է հաստ սերմնամաշկով։ Այն պաշտպանում է սերմի պարունա կությունը չորացումից, հիվանդաբեր մանրէների ներթափանցումից և մեխանիկական վնասվածք ներից։ Սերմնամաշկի տակ գտնվում է սաղմը ապագա փոքրիկ բույսը, և
պաշարային սննդանյութերը։

Реклама

3. Ինչի՞ց է առաջանում պտուղը:

Բույսե րի տա րա ծու մն ի րա կա նա նում է պտուղ ների և սեր մե րի մի ջո ցով: Հաճախ սեր մե րը և պտուղ ները շատ հեռու են ը նկ նում այն բույ սե րից, որոնց վրա
հա սու նա ցել են: Դա բա ցատր վում է նրանով, որ ո րոշ
բույ սե րի պտուղ ներ և սեր մեր ու նեն ո րո շա կի հար մարանք ներ քամու, ջրի, կենդա նի նե րի և մարդկանց միջո ցով տա րած վելու համար:

4. Ինչու՞ են վարսանդը և առէջները համարվում բույսի գլխավոր մասեր:

Ծաղիկը ցողունին միանում է ծաղկակոթի միջոցով: Ծաղկակոթի վերին լայնացած մասի վրա տեղակայված են բաժակաթերթիկները, պսակաթերթիկները, վարսանդը, առէջները:
Վարսանդը բույսի իգական սեռական օրգանն է, առէջը՝ արական սեռական օրգանը: Այն ծաղիկները, որոնք ունեն և՛ վարսանդ, և՛ առէջներ, կոչվում են երկսեռ ծաղիկներ:

Деньги появились гораздо позже становления народного хозяйства: сначала древние племена использовали средства обмена (скот, рыбу, украшения меняли на хлеб, мясо, ткани), причем разные народы использовали различные средства для обмена. Например, в Мексике в качестве «денег» использовались какао-бобы, на островах Океании — жемчужины и ракушки, на Аляске и в Канаде — шкурки ценных зверей.

Такие товарно-обменные отношения были не слишком удобными и возникла необходимость в создании универсального обменного эквивалента. Так появились деньги. Сначала они были металлическими (при изготовлении в разных странах использовались такие материалы, как медь, серебро, бронза). Бумажные деньги появились лишь в 1910 году и с тех пор прочно вошли в нашу жизнь.

Возникновение денег
Первые металлические деньги, чеканные монеты, появились в VII веке до нашей эры. Они быстро распространились по всему миру, так как имели высокую стоимость при небольшом весе и объеме. Кроме того, их можно было удобно транспортировать, хранить, объединять, дробить.

С расширением товарно-производственных отношений возникла потребность в увеличении стоимости обменного эквивалента, и основными деньгами становятся серебро и золото. 910 год стал переломным моментом в истории развития денег — именно в это время в Китае появились бумажные деньги. Но если раньше их сущность заключалась просто в обязательствах выдать натуральные деньги (соответствующей ценности), то сегодня сами бумажные банкноты являются деньгами.

Своё название армянский драм ведёт от греческой драхмы. Военные походы Александра Македонского привели к тому, что в Армению стали проникать афинские, селевкидские, парфянские, римские, каппадокские и другие монеты. Самые древние монеты, обнаруженные в ходе археологических раскопок на территории Армении, датируются VI-V вв. до н.э.

Монета с изображением Арташеса I, (190-160 гг. до н.э.) из меди. Фото: Coin Week

Монета с изображением Тиграна I (123–96 гг. до н.э.). Фото: Coin Week
Первые собственно армянские монеты начали чеканить цари династии Ервандидов в Цопке со второй половины III века н.э. Можно сказать, что это самый ранний пример национальной валюты Армении. В эпоху Арташесидов (189 г. до н.э. – 1 г. н.э.) монеты стали чеканить во время правления царя Тиграна II Великого (95–55 гг. до н.э.). В этот период в ряде городов Великой Армении появилось большое количество серебряных и медных монет.

Армянские письмена стали отчеканивать на монетах только в конце XI века в царстве Ташир-Дзорагета при Кюрике II (младшая ветвь династии Баградитов — 885–1045 гг.). С возникновением нового Килийского армянского царства осуществляется выпуск серебряных армянских драмов, также имевших надписи на национальном языке. Новое название валюты в переводе с армянского буквально означает «деньги». Серебряные монеты назывались «драм», «такворин», а медные — «данг», «картез», «пог». Их производство в Килийской Армении осуществлялось до захвата государства египетскими мамлюками в 1375 году. После о чеканке собственных денег армянским правителям пришлось забыть на многие годы.

Монета с изображением Тиграна II Великого (95-56 гг. до н.э.). Фото: Coin Week

Монета с изображением Артавазда II (56-34 гг. до н.э.). Фото: Coin Week
С приходом на территорию Армении большевиков в 20-е годы ХХ века в оборот была введена другая валюта, получившая название «армянский рубль». Первые купюры были изготовлены в Лондоне, а автором их дизайна считается армянский художник Аршак Фетваджян. Изображение на купюрах зависело от номинала: на деньгах можно было увидеть орла, ангелов и даже драконов, а также армянские хачкары (крест-камни). Армянские нумизматы считают эти деньги первыми армянскими банкнотами.

Современные армянские деньги носят название «драм», однако после развала СССР, когда возникла необходимость ввести в оборот новую валюту, предлагались следующие варианты названия: «драм», «стак», «ибар» и «даекен», для производной — «манрадрам», «ар», «манр», «ими», «зуза», «плик», «лума». Большинством голосов в качестве основной и разменной денежных единиц были выбраны «драм» и «лума».

Монета с изображением Арташеса II (34-20 гг. до н.э.). Фото: Coin Week

Монета с изображением Тиграна VI (первое правление, 60-62 гг.). Фото: Coin Week
Однако историю армянского драма после 1993 года можно условно поделить на три этапа. Дизайн банкнот первого поколения разработали члены Союза художников Армении Грачья Асланян и Ащот Манукян. Они использовали изображения как современных, так и исторически значимых архитектурных памятников Армении. С эмиссией в оборот вошли банкноты номиналом 10, 25, 50, 100, 200 и 500 драмов.

В 1998 году Центральный банк произвёл замену бумажных денег серией новых, включавшую купюры достоинством от 500 до 20 тыс. драмов. В этот раз художественным оформлением валюты занималась английская фирма «Thomas de la Rue», поместившая на банкноты изображения выдающихся деятелей культуры, искусства и науки Армении.

В 2001 году в обращение вошла юбилейная банкнота 50 тыс. драмов, посвящённая 1700-летию со дня принятия Арменией христианства. А в 2009 году была выпущена купюра номиналом 100 тыс. драмов с изображением правителя Абгара V.

Пятьдесят армянских рублей. Фото: Википедия

Сто армянских рублей. Фото: Википедия
Первой и пока единственной регулярной биметаллической монетой оказались 500 драмов. Внешнее кольцо было выполнено из латуни, а внутренний круг — из медно-никелевого сплава.

В ознаменование 25-летия армянского драма Центральный банк Армении 22 ноября 2018 года ввёл в обращение гибридные (композитные) купюры третьего поколения достоинством 10 тыс., 20 тыс. и 50 тыс. драмов. Банкноты номиналом 1000, 2000 и 5000 драмов были выпущены 25 декабря того же года. ЦБ объявил для их печати международный тендер с участием лидирующих европейских типографий, победителем которого стала немецкая компания «Giescke & Devrient».

Купюра в 1000 драм второго поколения с изображением поэта Егише Чаренца. Фото: kurs.rukivnogi.com

Купюра в 5000 драм второго поколения с изображением писателя Ованеса Туманяна. Фото: kurs.rukivnogi.com

Купюра в 20000 драм второго поколения с изображением художника Мартироса Сарьяна. Фото: kurs.rukivnogi.com
Новые деньги разрабатывались с учётом специальных требований регулятора. Так, они обладают высокими защитными свойствами, стали более долговечными и прочными. На лицевой стороне изображены выдающиеся личности в истории Армении, на обороте — памятники архитектуры: на 50 драмах — композитор Арам Хачатурян и Театр оперы и балета в Ереване; на 100 — астрофизик Виктор Амбарцумян и Бюраканская обсерватория, а также телескоп; на 500 — архитектор Александр Таманян и здание Правительства; на 1000 — армянский поэт начала ХХ века и революционер Егише Чаренц на фоне горы Арарат и запряжённая в повозку лошадь на фоне старинного здания в Ереване; на 5 тыс. — писатель конца XIX — начала ХХ века Ованес Туманян и репродукция пейзажа Мартироса Сарьяна, художника-символиста ХХ века; на 10 тыс. — армянский писатель ХХ века Аветик Исаакян и вид на второй по величине город Армении Гюмри начала ХХ века; на 20 тыс. — Мартирос Сарьян и фрагмент его пейзажа «Армения»; на 50 тыс. — Эчмиадзинский кафедральный собор, главный храм Армянской апостольской церкви Святой Григорий и царь Трдат Великий, при котором армяне приняли христианскую веру, на фоне горы Арарат хачкар из монастыря Кечарис; на 100 тыс. — Абгар V, который, согласно легенде, переписывался с Иисусом, и апостол Фаддей, вручающий ему холст — нерукотворную икону. На аверсе монет — государственный герб и надпись по кругу: «Центральный Банк Республики Армения». На аверсе монет — государственный герб и надпись по кругу: «Центральный Банк Республики Армения». На реверсе указан номинал в национальном орнаменте.

На купюрах, которыми пользуются в Армении сегодня, изображены следующие портреты. Так, на банкноте достоинством в 1 тысячу драмов появился портрет поэта и литературоведа Паруйра Севака, на 2-тысячной — Тиграна Петросяна, на 5-тысячной — писатель и драматург ХХ века Уильяма Сарояна, на 10-тысячной — Комитаса, на 20-тысячной — Ивана Айвазовского, на 50-тысячной купюре — портрет Св. Григория Просветителя. Старые деньги, как отметили сотрудники Центрального банка, будут находиться в обороте до тех пор, пока они не износятся.

Составить небольшое эссе о денежной единице любой страны по выбору.

Эссе о денежной единице Японии — иене

Япония, страна с богатой историей и уникальной культурой, также известна своей денежной единицей — иеной. Иена (JPY) была введена в 1871 году и с тех пор стала одной из самых важных валют в мире. Она символизирует не только экономическую мощь Японии, но и её культурные традиции.

Иена была создана в рамках реформы денежной системы, направленной на модернизацию экономики страны. В то время Япония стремилась интегрироваться в международное сообщество и адаптироваться к западным стандартам. Иена заменила множество местных валют, что способствовало упрощению торговых операций и укреплению финансовой стабильности.

Одной из особенностей иены является её символ — ¥, который стал узнаваемым во всем мире. На банкнотах и монетах изображены известные японские личности и культурные символы. Например, на банкноте в 1000 иен изображен поэт и философ Басё, а на 5000 иен — первая женщина-писательница Японии, Мurasaki Shikibu. Эти изображения не только подчеркивают культурное наследие страны, но и служат напоминанием о важности образования и искусства в японском обществе.

Иена также известна своей стабильностью и низкой инфляцией. Японская экономика, несмотря на свои вызовы, остается одной из крупнейших в мире, и иена часто рассматривается как “безопасная гавань” для инвесторов в периоды экономической нестабильности. Это делает её важным инструментом на международных финансовых рынках.

Кроме того, иена играет значительную роль в повседневной жизни японцев. Она используется не только для расчетов, но и как символ японской идентичности. В Японии существует множество традиций, связанных с деньгами, например, дарение “осэбу” — красных конвертов с деньгами на праздники, что символизирует удачу и процветание.

В заключение, иена — это не просто денежная единица, а важный элемент японской культуры и экономики. Она олицетворяет историю, традиции и стремление Японии к современности. Иена продолжает оставаться значимой валютой на мировой арене, и её влияние ощущается не только в Японии, но и за её пределами.

Что изучает бонистика

Это наука, исследующая боны (кредитные и денежные знаки, выполненные на бумажной, текстильной или другой основе), как исторические документы.

Фактически сегодня бонистика – это коллекционирование расчетных знаков (казначейских, кредитных, банковских), отражающих политическое, культурное, экономическое положение общества.

Бонистика  —  изучает вышедшие из употребления денежные знаки и боны как исторические документы, которые собственно отражают экономическое и политическое положение общества в то время. Бонистика, наука о банкнотах, занимает особое место среди коллекционеров. Это не просто сбор купюр, но и глубокое изучение их истории, дизайна и технических особенностей.

А коллекционирование бумажных денежных знаков также называют бонистикой.

Происхождение термина

Французское слово “бонистика — bonistique” происходит от латинского “bona”, что означает «Имущество» или «Благо». 

Почему Бонистика – Это Увлекательно?

1. История в Каждой Купюре. Каждая банкнота – это своеобразная хроника, рассказывающая о стране, времени и экономике. Исследование их истории позволяет погрузиться в прошлое.
2. Уникальные Дизайны. Банкноты – это настоящее искусство. Разнообразие дизайнов, использование различных цветов и элементов безопасности делают каждую купюру уникальной.
3. Интересные Коллекции. Существует огромное количество коллекций, посвященных различным темам: от истории до культурных особенностей. Выбор огромен, и каждый может найти что-то по душе.

Бонистика как Хобби

Бонистика становится неотъемлемой частью жизни тех, кто влюблен в историю и культуру через призму бумажных денег. Люди собирают купюры по странам, эпохам, номиналам, создавая собственные уникальные коллекции.

Поделиться ссылкой:

Շահ-Աբասի ժամանակ հեռու աշխարհից դերվիշի^[1] հագուստով մի մարդ է գալիս Սպահան քաղաքը։ Քաղաքի ընդարձակ հրապարակի մեջ այդ դերվիշը մի մեծ շրջան է քաշում փայտով, ինքն էլ կշտին նստում լուռ ու մունջ։ Անցուդարձ անողները նայում են և զարմանալով հարցնում, թե՝ դու ո՞վ ես, այս ի՞նչ բան է, որ դու քաշել ես. արդյոք մի թալիսման չէ՞ սա, և մեզ համար բարի՞, թե՞ չար թալիսման է… Դերվիշը բնավ չի խոսում։ Ամբողջ քաղաքը վարանման մեջ է ընկնում, թե՝ սա ի՞նչ կնշանակե արդյոք։ Վերջը իմաց են տալիս Շահ-Աբասին, թե՝ այսպիսի մի դերվիշ է եկել…

Շահ-Աբասը իր գիտնականներից մեկին ուղարկում է, որ տեսնե ի՞նչ բան է, ի՞նչ է դերվիշի ուզածը, ինչո՞ւ է ժողովրդին սարսափի մեջ գցել։

Գիտնականը գնում է և ասում դերվիշին. ​— Ո՛վ մարդ, ես հասկանում եմ քո միտքը։ Քո շրջանը նշանակում է երկինք։ Դատարկ է մեջը։ Այդ նշանակում է, որ դու ուզում ես երկինքը կապել, որ ոչ մի ամպ չլինի այնտեղ, որ է՛լ անձրև չգա, սով ընկնի մեր աշխարհքը։ Գիտե՛մ, գիտե՛մ, որ դու կարող ես այդ բոլորն անել, բայց խղճա՛ մեզ, այդպես բան մի՛ անիլ, ինչ որ ուզես՝ քեզ կտա թագավորը…

Դերվիշը բնավ չխոսեց և գիտնականի երեսին անգամ չնայեց։ Բայց ժողովուրդը, լսելով գիտնականի բացատրությունը, ավելի մեծ երկյուղի մեջ ընկավ։ Էլ չէին ասում, թե՝ գուցե սխալ էր գիտնականի բացատրությունը, այլ դրա հակառակ՝ լուն ուղտ շինելով, պատմում էին իրար, թե. «Բա չե՞ք ասիլ, դերվիշը մի ամենազոր մարդ է, այսինչ երկրում հեղեղ և կարկուտ է թափել, բոլոր բնակիչներին կոտորել, այնինչ տեղ յոթը տարի շարունակ կապվել է երկինքը, ոչ մի կաթիլ անձրև չի եկել, սով է ընկել երկիրը, բոլորեքյանք^[2] կերել են միմյանց…»։ Մյուս օրը Շահ-Աբասն ուղարկեց մի ուրիշ գիտնական։

— Գիտե՛մ, գիտե՛մ, ով ես դու, մա՛րդ Աստուծո,— ասում է գիտնականը։— Քո շրջանը նշանակում է երկիրս։ Դատարկ է մեջը։ Դրանով ուզում ես ասել, որ ժանտախտով պիտի ​դատարկես մեր երկիրը։ Խնայի՛ր մեզ. խնայի՛ր, ի սեր Ամենակալին, այդպես բան մի՛ անիլ, ինչ որ ուզենաս՝ քեզ կտանք։

Դերվիշը դարձյալ մնաց լուռ։ Ավելի ևս սաստկացավ ժողովրդի երկյուղը, և նորանոր առասպելներ տարածվեցին քաղաքի մեջ։

Բոլոր գիտնականները հաջորդաբար գնացին դերվիշի մոտ, և բոլորն էլ, ունքը շինելու տեղ, աչքն էլ հանեցին, փոխանակ ժողովրդի կասկածը փարատելու, նրան ավելի երկյուղի ու սնահավատության մեջ գցեցին։2

Թագավորը կարծում էր, որ դերվիշի արածը մի հասարակ հանելուկ պիտի լինի, և իրան համար շատ ամոթ էր համարում, որ այդ հասարակ հանելուկը լուծող մի գիտնական չունի։ Այսպիսի մտատանջությունով նա մեկ օր ծպտված ման էր գալիս Սպահանի Հայոց թաղումը, ուր հանդիպեցավ մի տարօրինակ բանի։ Մի տանիքի վրա ցորեն կար փռած աղունի համար, ոչ ոք չկար մոտը, բայց մի երկայն եղեգ կար ցցված, որ ինքն իրան անդադար տարուբերվելով քշում էր ճնճղուկներին։ «Այս հրաշքի գաղտնիքը պետք է տան մեջը փնտրել»,— ասաց թագավորն ու ներս գնաց տուն և այնտեղ տեսավ մի ջուլհակ, որ կտավ էր գործում։

Երբ որ թագավորը ներս մտավ՝ ողջունեց ջուլհակին, ջուլհակը նայեց նրա վրա, իսկույն ոտքի կանգնեց, խոր գլուխ տալով պատասխանեց նրա ողջույնին, հետո սկսեց շարունակել իր գործը։ Ջուլհակի աջ ու ձախ կողմին մի-մի օրորոց կար դրված։ Երբ որ նա սկսեց գործել՝ օրորոցներն էլ սկսեցին օրորվիլ տանիքի ինքնաշարժ եղեգի պես։ Օրորոցում եղած երեխաները ծերունու թոռներն էին, որոնց մայրերը, տան մի անկյունում նստած՝ ճախարակով բամբակ էին մանում կտավի համար։ Իր հարսներին գործից չգցելու համար հնարագետ ջուլհակը տանիքի եղեգից մի թել էր կապել, թելի մեկ ծայրը փաթաթել կտավի սանրին, որ իր տարուբերվելովը շարժում էր եղեգը։ Օրորոցներից նմանապես թելեր ուներ կապած, որոնց հակառակ ծայրերը իր աջ ու ձախ մատներին էր փաթաթել։ Աջ ձեռքով մաքուքը^[3] նետելիս՝ աջ կողմի օրորոցն էր օրորվում, ձախով նետելիս՝ ձախ կողմինը։ Այսպիսով, նա մեկ անգամից երեք գործ էր կատարում։

Թագավորն այդ ամենը նկատեց և գովեց իր մտքումը նրա հնարագիտությունը, միայն նրա ոտքի կանգնելով խոր գլուխ տալը թագավորի մեջ կասկած ձգեց, թե՝ չլինի՞ իրան ճանաչեց։ Այս բանն ստուգելու համար թագավորը մի մութ հարցմունք արավ նրան.

— Չլինի՜մ, չլինի՜մ…

— Մի՞թե, մի՞թե…— պատասխանեց ջուլհակը։

Թագավորը, «չլինիմ, չլինիմ» ասելով՝ ուզեց ասել ծերունուն. «Եթե ինձ ճանաչեցիր՝ չլինի թե երևցնես այդ բանը, թող մեր մեջը մնա»։ Իսկ ծերունին պատասխանեց՝ «Մի՞թե, մի՞թե», այսինքն՝ «Մի՞թե ես հիմար եմ և այդքանը չգիտեմ»։

— Քանիսի՞ մեջն ես, վարպե՛տ,– հետո հարցրեց թագավորը։

— Երկուսս լրացրել, երեքի մեջն եմ մտել,— պատասխանեց ջուլհակը։

Թագավորի այս հարցմունքը ջուլհակի հասակին էր վերաբերում։ Ջուլհակը պատասխանեց, որ երկու ոտքով ման գալն արդեն վերջացրել է, հիմա գավազան է գործ ածում՝ իբրև երրորդ ոտք, մեկ խոսքով՝ ծերացել է։ ​

Թագավորն այսպիսի շատ մութ հարցմունքներ արավ և բոլորի պատասխանն էլ ստացավ դարձյալ մութ կերպով։ Տեսավ, որ ծերունի հայը մի հնարագետ և հանճարի տեր մարդ է թե՛ գործով և թե՛ խոսքով, մտածեց, որ միայն սա՛ կարող է դերվիշի պատասխանը տալ։

— Դու, որ այդչափ հնարագետ ես,— ասաց թագավորը,— եթե մի քանի սագ ուղարկեմ քեզ մոտ՝ կարո՞ղ ես փետրել նրանց։

— Դրա քաջ վարպետն եմ ես,— ասաց ջուլհակը։3

Այս պատասխանն ստանալուց հետո թագավորը գնաց։ Շատ չանցավ՝ ջուլհակի մոտ եկան թագավորի գիտնական նազիր-վեզիրները։

«Ահա՛ եկան թագավորի սագերը, իրա՛վ որ լավ փետրելու թռչուններ են»,— ասաց ջուլհակը ինքն իրան։

Թագավորը տուն գնալով սաստիկ բարկացել էր գիտնականների վրա և սպառնացել էր, որ եթե գոնե մի մարդ չգտնեն, որ դերվիշին պատասխան տա, նրանց բոլորին էլ կաքսորե։ Այսպես նեղի գալով՝ որոշեցին դիմել հնարագետ ջուլհակին, որի համբավը նրանցից մեկը լսել էր։

— Վարպե՛տ եղբայր, կարող չե՞ս արդյոք մի պատասխան տալ մեր տարօրինակ հյուրին, որ ժողովրդի վրա սարսափ է տարածել,— ասացին գիտնականները և պատմեցին դերվիշի դեպքը, որ արդեն հայտնի էր ջուլհակին։

— Ինչո՞ւ չէ… կարող եմ… բայց մեծ ծախք կպահանջվի դրա համար։ Պետք է ձեռք բերել մի կախարդական գավազան, մի անմահական սխտոր և մի ոսկի ձու ածող հավ։

Գիտնականները մնացին ապշած։

— Դրա ծախքը մե՛նք կվճարենք,— ասացին նրանք ուշքի գալով,— միայն՝ մենք չենք կարող գտնել այդ բաները, ինչ որ դու ես ասում։

— Երեք բան է իմ ուզածը, և ես ի՛նքս կգտնեմ, միայն՝ ամեն բանի համար մի գլխարկ լիքը ոսկի է պետք։ Դուք երեք հոգի եք, ամենքդ ձեր գլխարկովը մեկ ոսկի կբերեք, ես էլ կգամ դերվիշին պատասխան կտամ։

Գիտնականները ճարահատած համաձայնեցին։ Գնացին երեք գլխարկ ոսկի բերին, տվին ջուլհակին։ Այսպես փետրելով նրանց, ինչպես պատվիրել էր թագավորը, վեր կացավ առավ իր հոնի գավազանը, մի գլուխ հոտած սխտոր, ոտի մեկը կոտրած մի հավ, և գնաց սարսափ տարածող դերվիշի մոտ։

Հավաքվեցին բոլոր քաղաքացիք, ներկա էր և թագավորը՝ իր բոլոր իշխաններով։

Ջուլհակը չխոսեց դերվիշի հետ. նա լուռումունջ իր գավազանի ծայրով մի խոր ակոս քաշեց շրջանի մեջտեղով ծայրե ի ծայր և այսպիսով դերվիշի շրջանը երկու հավասար մասի բաժանեց և նստեց նրա դեմ հանդիման։

Դերվիշը երկար մտածեց, գլուխը թափ տվավ. վերջը մի գլուխ սոխ հանեց, դրավ առջևը։

Ջուլհակը, առանց երկար մտածելու, իսկույն իր սխտորը հանեց, դրավ իր առջևը։ Բարկացավ դերվիշը և իր ջեբից հանեց մի բուռ կորեկ և շաղ տվավ ամբողջ շրջանի մեջ։ ​

Ջուլհակը փեշի տակից հանեց իր հավը, որ իսկույն կտկտալով կերավ բոլոր կորեկը։

Դերվիշն էլ մինչև վերջը չսպասեց, իսկույն վեր կացավ և մռմռալով հեռացավ-գնաց…

Թագավորը մոտեցավ ջուլհակին և խնդրեց, որ բացատրե այդ հանելուկի նշանակությունը։

— Ո՛ղջ լինի թագավորը,— ասաց ջուլհակը։— Այս մարդը մի խելագար դերվիշ է։ Երևակայել է, որ ինքը մի շատ զորեղ իմաստուն մարդ է և կարող է մեր ամբողջ աշխարհքին տիրել։ Իր քաշած շրջանով ուզում էր մեզ հասկացնել, թե իրա՛նն է բոլոր մեր երկիրը։ Ես չուզեցա հասկացնել նրան, որ այդ խելագարություն է, այլ՝ կես արի մեջտեղից, որով ուզեցա ասել՝ թե կեսն էլ իմն է։ Նա բարկացավ և իր սոխով ինձ պատերազմ հայտնեց կամ ուզեց ասել՝ մեր մեջ դառնություն կծագի, կռիվ կլինի։ Ես էլ իմ սխտորով հասկացրի նրան, որ ես փախչող չեմ, թեկուզ կռվից էլ վատթար բան պատահի։ Նա կորեկով ինձ սպառնաց, որ իր զորքերն անհամար են։ Ես էլ իմ հավով ցույց տվի, որ ահա՛ այսպես կջարդեմ ես քո անհամար զորքը։ Դրա վրա նա տեսավ, որ է՛լ չի կարող մեզ վախեցնել, փախավ-գնաց…

Քաղաքացիք շատ ուրախացան, որ վերջապես ազատվեցին դերվիշի տալիք երևակայական սովից ու մահից, և ամենքը միաբերան գոչեցին. «Կեցցե՜ ջուլհակը»։

Շահ-Աբասը, որ շատ արհեստասեր թագավոր էր, գովեց ջուլհակին և հետո հարցրեց.

— Ի՞նչ արիր իմ սագերին, լավ փետրեցի՞ր, թե՞ ոչ…

— Ո՛ղջ լինի թագավորը, այո՛, լա՜վ փետրեցի, ահա՛ նրանց փետուրները,— ասաց ջուլհակը և թագավորի առջևը դրավ մի պարկ ոսկի։

— Քե՛զ են արժանի այդ ոսկիքը,— ասաց թագավորը,— դու ավելի օգտակար գործադրություն կգտնես դրանց համար։ Մի այդքան էլ իմ գանձարանից ստացիր և մի մեծ գործարան բաց արա. թող ծաղկի քո արհեստը իմ երկրիս մեջ։ Այսուհետև իմ պալատի դռները միշտ բաց են քեզ համար, թող իմ հովանավորությունը լիուլի տարածվի քո իմաստուն ժառանգների և քո ազգի վրա։

1. ↑ Դերվիշ — մահմեդականների թափառաշրջիկ կրոնավոր, խև
2. ↑ Բոլորեքյան — բոլորը, ամենքը, բոլորը միասին
3. ↑ Մաքուք — մաքոք

1․ Դո՛ւրս գրիր անծանոթ բառերը և բացատրի՛ր։ Չկային
2․ Դո՛ւրս գրիր այն հատվածները, որտեղ երևում է ժողովրդի վերաբերմունքը դերվիշի արարքների նկատմամբ։
Բայց ժողովուրդը, լսելով գիտնականի բացատրությունը, ավելի մեծ երկյուղի մեջ ընկավ։ Էլ չէին ասում, թե՝ գուցե սխալ էր գիտնականի բացատրությունը, այլ դրա հակառակ՝ լուն ուղտ շինելով, պատմում էին իրար

Թուղթն ու թանաքը

Գրասեղանին դրված էր մաքուր, միատեսակ թղթերի կիտուկը: Օրերից մի օր այդ թղթերից մեկի վրա երևացին զանազան ծուռումուռ գծեր, խզբզված գրեր ու կետեր… Երևի ինչ-որ մեկը վերցրել էր գրիչը և, թաթախելով թանաքամանի մեջ, թերթիկը լցրել բառերով ու նախշազարդերով:

— Ո՞ր մեղքիս համար ինձ ենթարկեցիր այսպիսի չլսված ու չտեսնված անարգանքի,- տխուր ու սրտաբեկ հարցրեց թերթիկը սեղանին դրված թանաքամանին: — Քո անջնջելի թանաքը պղծեց իմ մաքրությունը և հավիտյանս հավիտենից անպետքական դարձրեց ինձ: Այսպիսի տեսքով ես էլ ո՞ւմ եմ պետք:

— Մի վշտանա,- սիրալիր պատասխանեց թանաքամանը: — Քեզ բնավ էլ չեն կամեցել ո՛չ նսեմացնել և ո՛չ էլ փչացնել, այլ պարզապես անհրաժեշտ գրառումներ են արել, ու հիմա դու արդեն հասարակ թղթի կտոր չես, այլ՝ փաստաթուղթ: Այսուհետև դու կպահպանես մարդու միտքը, և դա է քո իսկական կոչումն ու մեծագույն արժանիքը:

Պարզվեց, որ բարի թանաքամանն իրավացի էր: Մի առիթով գրասեղանի վրա ինչ-որ բան փնտրելիս մարդու աչքն ընկավ թափված, արդեն դեղնած ու խունացած թերթիկներին: Նա հավաքեց դրանք ու, այն է, ուզում էր գցել վառվող բուխարիկը, երբ մեկ էլ նկատեց հենց այն «խզբզված» թերթիկը: Մի կողմ նետելով մնացած անպետք, փոշոտված թղթերը՝ մարդը խնամքով վերցրեց այն ու դրեց գրասեղանի դարակը՝ ի պահպանություն մարդկային բանականության ուղերձի:

Առյուծն ու գառը

Մի անգամ սոված առյուծի վանդակը գցեցին մի գառ: Գառնուկն այնքան միամիտ ու բարեհոգի էր, որ գազանների արքայի տեսքից բոլորովին չընկրկեց: Նրան, ըստ երևույթին, դնելով իր մոր տեղը, հիմարիկը մոտեցավ ահեղ գազանին, սրտալի մայեց ու անսահման գորովով լի պարզ, պլշած աչքերը հեզությամբ ու զմայլանքով հառեց նրան:

Առյուծը զինաթափ եղավ նման դյուրահավատության առջև և չկամեցավ գառանը հոշոտել: Դժգոհ մռլտալով՝ նա այս անգամ այդպես էլ քուն մտավ:

Բվեճներն ու նապաստակը

Ճյուղին թառած երկու բվեճ հետևում էին նապաստակին, որն աշնանային խոզանի մեջ լեղապատառ դեսուդեն էր նետվում՝ ասես ետևից մի ամբողջ շնաոհմակ էր ընկել:

— Խեղճ շլդիկ,- ասաց բվեճներից մեկը: — Անգամ սեփական բնում թաքնվելու քաջություն չունի:

— Ինչո՞ւ,- հետաքրքրվեց մյուսը:

— Որովհետև վախկոտ է:

— Զարմանալի է, սեփական տանն ինչի՞ց պիտի վախենա:

— Դրանց ցեղն է էդպես,- պատասխանեց առաջին բվեճը: — Նրանք ապրում են մշտական սարսափի մեջ, իսկ վախի աչքերը մեծ են: Առանձնապես տարվա այս ժամանակներին, երբ սկսվում է տերևաթափը, նապաստակները, գույնզգույն տերևների անձրևից վախեցած, վազում են այսահարի պես: Նրանց ահ է պատճառում բնության մեջ տեղի ունեցող ամեն մի փոփոխություն:

— Դուրս է գալիս, ուրեմն, որ նապաստակները վախկոտ են:

— Իհարկե: Ահա, թեկուզ այս շլդիկը: Սա ամայի դաշտով այնքան է դեսուդեն վազվզելու, մինչև որ ընկնի թակարդը, կամ վարպետ որսորդի նշանառության տակ:

Ճիշտ է ասված՝ ով վախկոտ է, վախից էլ կմեռնի:

Միաեղջյուրը

Հարմարավետ տեղավորվելով ստվերախիտ այգում՝ որսորդները տրվեցին որսի ժամանակ պատահող անհավանական արկածների վերհուշին: Ահա և խոսք բացվեց խորհրդավոր միաեղջյուրի մասին:

— Դա ոչ թե կենդանի է, այլ իսկական ուրվական,- բացականչեց նրանցից մեկը:

Եվ իրոք, ամբողջ շրջանի խոսք ու զրույցի առարկան ճակատին երկար եղջյուր ունեցող ձիուկն էր դարձել: Շատերն էին Աստծո անունով երդվում, թե տեսել են նրան, բայց ոչ ոքի դեռ չէր հաջողվել ձեռք գցել այդ արտասովոր կենդանուն:

— Իսկ կարո՞ղ է պատահել, որ դա դժոխային չար ոգի լինի,- առարկեց մյուսը: — Դժվարը նրան որսալն է, որ իսկական խելք ու շնորհքի գործ է:

Քիչ հեռվում ասեղնագործական քարգահի առջև նստած էր գեղեցկատես մի աղջիկ: Որսորդներին լսելով՝ նա քթի տակ մեկուսի ժպտում էր: Ում-ում, բայց իրեն լավ հայտնի էր խորհրդավոր անծանոթի վարք ու բարքը, քանի որ նրա հետ ինքը բարեկամություն էր անում, բայց շրջանում ոչ ոք տեղյակ չէր: Բանն այն է, որ ամեն չարից ու փորձանքից խուսափելով՝ անորսալի միաեղջյուրիկը ձգտում էր դեպի բարեսեր ու գեղեցիկ աղջիկները:

Երբ որսորդները ցրվեցին ու այգին դատարկվեց՝ թփերի միջից զգուշորեն դուրս եկավ միաեղջյուրը: Հուշիկ քայլերով խոտերի վրայով՝ նա մոտեցավ իր մտերմուհուն, պառկեց նրա առաջ և, դունչը նրա ծնկին դնելով, գորովանքով աչքերն հառեց աղջկան: Նրա հայացքը լի էր քնքշանքով ու հիացմունքով:

Միաեղջյուրը վաղուց էր բարեկամացել այդ գործունակ աղջկա հետ և ընտելացել միասին լռիկ ժամեր անցկացնելուն՝ սքանչանալով նրա ճկուն մատների ճարտարությամբ: Աղջկա համար նույնպես թանկ էր այդ բարեկամությունը, և նա սրբորեն էր պահպանում կուսական սրտի նվիրական գաղտնիքը:

Բայց մի՞թե հնարավոր է գաղտնիքը երկար պահել, երբ մարդկային ասեկոսեն, ծովի ալիքի նման, ամեն ինչ ջրի երես է հանում:

… Ու գաղտագողի հետևելով, թե ոնց է միաեղջյուրը թաքուն այցելում իր ընկերուհուն, որսորդները շուրջկալ սարքեցին ու բռնեցին կուսական հմայքների փոքրիկ երկրպագուին:

Իժն ու սոխակը

Մինչ սոխակի ճտերը միմյանց սեղմված անխռով քնած էին, նրանց հոգածու ծնողները թռան գնացին կեր հայթայթելու: Թաքստոցից դա տեսնելով՝ իժը սողաց դեպի բույնը՝ ներքուստ կանխաճաշակելով դյուրին ձեռք գցած ավարը: Բայց սոխակն արդեն տուն էր շտապում՝ որդը կտցին: Ճիշտ ժամանակին նկատելով չարագործին, որ արդեն հասվեհաս էր բնին՝ նա սրտապատառ ծղրտաց.

— Կա՛ց: Գթա իմ անմեղ ձագուկներին: Փոխարենը ես քեզ համար մի երգ կերգեմ, որից ավելի ախորժալուրը լսած չկաս…

Եվ նա գեղգեղաց քաղցրակարկաչ, դայլայլեց ու սուլեց հազարերանգ: Անտառով մեկ տարածվեցին նրա քնքուշ ու կախարդիչ դայլայլի ելևէջները՝ լի անզուգական հմայքով ու լուսավոր տխրությամբ: Իժն իրեն կորցրեց և շփոթահար գամվեց տեղում: Ու որպեսզի սոխակի գեղգեղանքների կախարդիչ հմայքը (որից նրա ատամի թույնն իսկ կարող էր ցամաքել) չներգործի վրան՝ իժը պոչով փակեց լսելիքը և հապճեպ քաշվեց գնաց եկած ճամփով:  

Թարգմանությունը ռուսերենից՝ Թևոս Պետրոսյանը

Մարտի 31
Մեղուն ու հավը
Աղայանի մանկական պատմվածքը

Մարտի 24-28
Ուսումնական գարուն
Հետաքրքիրր շաբաթներից մեկը

Մարտի 19
Մի ճրագ մթնում—
Չարենցը իմ սիրելի գրողներից մեկն է: Բայց ահավոր տխուր էր Չարենցի մահը:Շատ դաժան մահացավ Չարենցը

Մարտի 18
Արփենիկ Չարենց «Հուշեր Հայրիկիս մասին»
Շատ ցավալի էր, որ այսպիսի Հայ-գրողը շատ շուտ մահացավ:

Մարտի 17
Գոյականի թվեր
Ես ունեցա նոր գիտելիք

Մարտի 14
«Ես եմ» ամսագիր
Շատ հետաքրքիր էր կարդալ ուրիշ երեխանների գրած ամսագիրները

Մարտի 13
Գարնան հմայքը
Այո ես այսպես եմ տեսնում գարունը

Մարտի 12
«Էրեբունի» պատմահնագիտական արգելոց-թանգարան
Շատ հետաքրքիր ճամփորդություն էր

Մարտի 12
Չարենցյան ընթերցում
Իմ սիրելի Բանաստեղծներից մեկն է:

Մարտի 11
Գործնական քերականություն
անկեղծ ասաց ինձ դուր չեկավ այս առաջադրանքները:

Մարտի 7
«Ես եմ» ամսագիր
Շատ հետաքրքիր էր կարդալ ուրիշ երեխանների գրած ամսագիրները

Մարտի 6
Ընկերություն
Ընկերություն դա կյանքի մի մասն է

Մարտի 4
ԻՄ ԸՆԿԵՐ ՆԵՍՈՆ
Շատ տխուր էր, որ այսպիսի խելացի երեխան այդպես ապագա ունեցավ;

Մարտի 3
Ահմադը Հովհաննես Թումանյան
Այնքան հետաքրքիր նույնքան ցավալի էր այս պատմվածքը: